Motto’s zijn handig om kort en krachtig samen te vatten waar je voor staat en wat je wilt bereiken. Misplaatste veiligheidsslogans maken de organisatie juist onveiliger. Duidelijke instructies, training en gerichte oefeningen leveren meer resultaat op dan welke pakkende slogan dan ook.

1 Veiligheid staat op de eerste plaats

Is het je wel eens opgevallen dat elke organisatie die wordt beschuldigd van belabberde arbeidsomstandigheden of overtreding van de arboregels verklaart dat veiligheid van de medewerkers en klanten op de eerste plaats staat? Natuurlijk is dat niet waar. In elk bedrijf staat productie op de eerste plaats want je kunt er donder op zeggen dat de organisatie anders failliet gaat. Wie echt maatregelen neemt om alle risico’s uit te bannen, maakt productie simpelweg te duur. Wanneer het management dus zegt dat alles boven 0 procent onacceptabel is, zullen werknemers die leugen herkennen en daar naar handelen. Nog erger is het wanneer ‘zero harm’ tot officieel target wordt gemaakt en werknemers zich gedwongen voelen om (bijna) ongelukken verborgen te houden waardoor onveilige situaties niet worden herkend en aangepakt.

2 Elk arbeidsongeval is te voorkomen

Achteraf is het altijd makkelijk te zien waarom een ongeluk nooit had moeten gebeuren, maar zeggen dat alle arbeidsongevallen te voorkomen zijn gaat voorbij aan het feit dat mensen nu eenmaal feilbare wezens zijn die fouten maken. Door te zeggen dat het ongeluk voorkomen had moeten worden, leg je de schuld bij het slachtoffer. Amerikanen spreken hier van hindsight bias (vooroordeel achteraf). Het maakt de getuige superieur en het slachtoffer inferieur, want als alle verwondingen te vermijden zijn, moet hij toch wel enorm roekeloos zijn geweest. In plaats van te kijken welke lessen je kunt leren van het ongeluk en zo de werkvloer veiliger te maken, ga je kijken naar wat het slachtoffer verkeerd heeft gedaan.

3 Veilig werken is een kwestie van gezond verstand

Wie bepaalt wat gezond verstand is? Wie zichzelf tot de norm maakt, gaat ervan uit dat collega’s die anders denken en handelen wel dom of kwaadwillend moeten zijn. Met hen hoef je dus niet in gesprek te gaan en je hoeft ook niet naar hen te luisteren, toch? Ieder mens denkt anders en ziet handelingen vanuit zijn eigen perspectief. Dat heeft gevolgen voor de veiligheid op de werkvloer. Door anderen te beschuldigen van een gebrek aan gezond verstand, creëer je een cultuur zonder empathie waarin feedback geen kans krijg. Zo kun je belangrijke informatie mislopen.

4 We doen dit omdat het moet

Controle, inspecties, risico-inventarisaties ontruimingsoefeningen. Wat moeten we toch veel van ‘de arbo´ … Iedere werknemer heeft recht op een veilige en gezonde werkplek en daarom zijn er inderdaad veel verplichte nummers. Maar wie alleen zorgt dat hij voldoet aan de wet, creëert schijnzekerheid. Veiligheid op papier zegt weinig over de werkelijkheid op de werkvloer. Menig werkgever die na een arbeidsongeval in de rechtszaal tevergeefs verwees naar zijn RI&E heeft dat tot zijn schade moeten ondervinden. Neem bijvoorbeeld het geval van een drukkerij die een boete kreeg van 9000 euro nadat de duim van een werknemer werd verbrijzeld in de drukpers. Volgens de werkgever heeft de werknemer onvoorzichtig gewerkt en werkte de stopknop goed. In werkelijkheid werkte de stopknop alleen als deze precies in het midden werd ingedruk. Het bedrijf beschikte over een RI&E. Hieruit bleek dat de technische dienst de machines niet zelf periodiek controleerde, maar pas in actie kwam als werknemers problemen meldden. Op zich vindt de rechtbank het een goede afspraak dat werknemers mankementen moeten melden aan hun leidinggevenden, maar dit ontslaat de werkgever niet van de verplichting om er zelf voor te zorgen dat alle machines veilig zijn.

5 Wees voorzichtig

Het lijkt zo voor de hand te liggen: wees voorzichtig want roekeloosheid kan je schade berokkenen. Deze redenatie gaat ervan uit dat al ons handelen bewust is. Maar een groot deel van wat we doen, doen we op de automatische piloot. Meestal gaat dat goed. Je kunt simpelweg niet dag in dag uit hetzelfde werk doen zonder dat er een zekere mate van routine in sluipt. Ook wordt je blind voor zaken en handelingen die je in het begin nog opmerkelijk of misschien wel gevaarlijk vindt. Neem de zaak van een werknemer die ernstig gewond raakte toen hij achteruitrijdend met een pompwagen in botsing kwam met een vorkheftruck. Officieel was het verboden om achteruit te rijden met het pompwagentje, maar werknemers mochten dat wel, als ze maar goed uitkeken. Het hof acht het toelaten van achteruit rijden mits men maar uitkijkt, gevaarlijk. Immers, het achterom kijken is moeilijker en vergt meer inspanning dan vooruit kijken. De werkgever heeft met zijn aanmaning om voorzichtig te zijn niet voldaan aan zijn zorgplicht volgens art. 7:658 lid 1 BW.

Alleen zeggen ‘Wees voorzichtig’ crëeert niet het gedrag dat zorgt voor een veilige werkvloer. Kijk naar het verkeer. Iemand die al jaren schadevrij rijdt, kan vol zelfvertrouwen met 160 per uur over de snelweg razen en toch van zichzelf vinden dat hij voorzichtig en veilig rijdt. De wetgever denkt daar anders over en heeft daarom regels en sancties in het leven geroepen. Veel beter is het dus om heel specifiek aan te geven welk gedrag en welke handelingen je van de medewerkers verwacht. In een fabriek waar gladheid een probleem is, heeft het geen zin om te zeggen dat de werknemers voorzichtig de trap af moeten lopen. Aangeven dat het verplicht is om de trapleuning te gebruiken daarentegen wel.

Bron: https://overpreventie.nl/